مدل کوچینگ CLEAR توسط پروفسور پیتر هاوکینز (Peter Hawkins) در اوایل دهه 1980 پایه‌گذاری شد. هرچند که مدل کوچینگ CLEAR قبل از مدل محبوب GROW (در دهه 1990) اما همچنان به عنوان مدل کاربردی برای مدیران و کوچ‌ها در نظر گرفته می‌شود. مدل کوچینگ CLEAR بر اساس این دیدگاه که برای دست یافتن به حداکثر عملکرد در محل کار فقط هدایت و سازماندهی کردن اقدامات، کافی نیست عمل می‌کند. مدل CLEAR تاکید بر نیاز به کوچینگ و همراهی کارکنان برای رشد و توسعه فردی در محیط پر چالش امروزی دارد.
طرح کلی مدل CLEAR
تمرکز اصلی مدل کوچینگ CLEAR بر توسعه کارکنانی است که متعهد به برنامه‌های تیمی هستند و از مشارکت در اهداف مشترک خوشحال می‌شوند.
در این مدل، کوچ می تواند مشکلات مراجع را به صورت کلی بررسی کرده و یا روی یک مسئله تمرکز کند و سپس فرایند را به طور مکرر تکرار کند. مدل کوچینگ CLEAR با توجه به حروف از پنج مرحله تشکیل شده است:
- C: Contract
- L: Listen
- E: Eplore
- A: Action
- R: Review
قرارداد یا توافق‌نامه (Contract)
مرحله اول مدل کوچینگ CLEAR بر ایجاد نتایج دلخواه اعم از فردی و مشترک تمرکز دارد. همچنین نشان می‌دهد که چگونه کوچ و فرایند کوچینگ می‌تواند برای ایجاد بیشترین ارزش برای نیازهای افراد، متناسب‌سازی شود. هدف اصلی مرحله اول، شفاف‌سازی محدوده کلی جلسات کوچینگ و ترسیم کلی فرایند کوچینگ به منظور جلوگیری از سردرگمی و سوءتفاهم است. در مدل کوچینگ CLEAR مسائلی از جمله تعداد جلسات، مدت زمان و مکان جلسات باید مورد بررسی قرار گیرد تا یک برنامه زمانی سازمان یافته و قابل پیگیری برای فرایند ایجاد شود.
گوش دادن (Listen)
گوش کردن فعال مهارتی است که باید توسط کوچ جدی گرفته شود. اگر کوچ شنونده خوبی باشد، فرد واقعیت، افکار و احساسات خود را به اشتراک می‌گذارد. گوش دادن فعال به کوچ و مداجع اجازه می‌دهد که موقعیت را به درستی درک کنند.
گوش دادن فعال به عنوان گامی کلیدی، باعث می‌شود که فرد فرضیات و انگیزه‌های فردی را در مورد رفتارهای خود به چالش بکشد. کوچ در این مرحله از مدل کوچینگ CLEAR نباید بیش از حد مداخله کند. تنها باید گفتگوها را به سمت موضوعات کلیدی و مورد نظر هدایت کند. گوش دادن چهار سطح دارد که عبارتند از:
- توجه کردن: کوچ باید توجه کامل به فرد داشته باشد.
- دقیق شدن: کوچ باید گفته‌های فرد را تبه خوبی درک کرده تا تا بتواند به خوبی آن را به مراجع بازتاب دهد.
- همدل بودن: کوچ باید قادر باشد در طول گفتگو به فرد نشان دهد که احساسات پشت حرفهای او را عمیقا درک کرده و تنها در سطح باقی نمانده است.
- خالص سازی: کوچ با شندیدن فعال باید قادر باشد که فراتر از آنچه که مراجع می‌گوید، بشنودو موقعیت را از جهان بینی مراجع ببیند.
کشف کردن (Explore)
هنگامی که فرد از طریق گفتگو وضعیت فعلی خود را بیان کرد، کوچ در این مرحله از مدل کوچینگ CLEAR باید به گونه‌ای فعالانه عمل کند که بتواند به صورت عمیق در زمینه موقعیت پیش آمده اکتشاف کند. هدف این است که افراد بتواند ارتباط بین هیجانات و رفتارهای خود را درک کنند.
در اینجا سوالات مفهومی بیشتری برای بررسی چگونگی تاثیرپذیری هیجانات و رفتار فرد از موقعیت پیش آمده می شود. همچنین سوال در خصوص اینکه چگونه اقدامات آتی می تواند بر آن‌ها تاثیرگذار باشد.
اغلب در این مرحله، فرد تجربه درک عمیق موقعیت را خواهد داشت مانند چراغی که بالای سر روشن می شود و تاریکی ها را شفاف می کند. این چراغ باعث می‌شود که فرد متوجه مواردی شود که مانع از رسیدن وی به اهدافش شده است. در اصل مرحله سوم از مدل کوچینگ CLEAR کاوش برای رهایی از تاریکی‌های ناشی از درک نادرست ابعاد هیجانی، فکری و رفتاری در موقعیت است.
اقدام کردن (Action)
مرحله چهارم مدل کوچینگ CLEAR تمرکز بر این دارد که فرد را متعهد به تغییرات مورد نیاز کند. در واقع هدف این مرحله این است که باعث ایجاد نگرش جدید درونی در فرد شود. فرد باید بتواند به کمک کوچ در مسیر اقدام برای بالفعل کردن پتانسیل‌های خود قرار گیرد.
مدل کوچینگ CLEAR پیشنهاد می‌کند که رویکردی مبتنی بر سوال و کمی عقب‌نشینی داشته باشید که توجه را بر نکات جزئی و ضروری جلب کنید. سوالات با چه کسی، چه زمانی، چه چیزی، کجا و چگونه آغاز شده تا فرد منطق خود را برای هر تصمیم در نظر بگیرد. همچنین اینکه عملی شدن آن چه احساسی را در او ایجاد می‌کند را بیابد. کوچ وظیفه دارد در این مرحله فرد را در انتخاب و تصمیم‌گیری درباره اقدامات آینده حمایت کند. خروجی این مرحله برنامه ای برای اجرایی‌سازی اقدامات خواهد بود.
بررسی کردن (Review)
مرور کردن آخرین مرحله مدل کوچینگ CLEAR است. در مرحله Review پیگیری پیشرفت مراجع یا کارکنان (در صورتیکه در سازمان بکار گرفته شود) انجام می شود. باید مطمئن شد که فرد در مسیر رسیدن به هدف خود است. فرد باید توانایی گفتن اینکه تا چه حد مسیر پیش رفته برای او مهم بوده، با چه مواردی باید دست و پنجه نرم کرده و یا اینکه چه چیزی را می‌خواهد در جلسات آینده تغییر دهد را داشته باشد. همچنین کوچ باید این سوال را بپرسد که چگونه می تواند حمایت بهتری از پیشرفت مراجع در مسیر تحقق هدف داشته باشد.
کاربرد مدل CLEAR
اصلی‌ترین کاربرد مدل CLEAR برای کوچینگ مبتنی بر هدف است. بدین روش که کوچ از فرد حمایت کرده و او را قادر می‌سازد که در باورها و رفتارهای خود تغییراتی ایجاد کند تا رشد شخصی و حرفهای آسان‌تر شود. کوچ با استفاده از مدل کوچینگ CLEAR ، فرد را قادر می‌سازد تا زمینه‌هایی را که نیاز به تغییر و توجه دارند را شناسایی کند و ترفندهایی را برای اصلاح نقاط قابل بهبود اعمال کند.
تمامی مراحل رشد شخصی از دور توسط کوچ نظارت شده و به فرد اجازه می‌دهد هنگامی که به حمایت احتیاج دارد آن را دریافت کند و در عین حال فضایی برای تمرکز روی خود داشته باشد. مدل کوچینگ CLEAR برای تقویت نگرش‌های مثبت در فرد به کار برده می‌شود تا بتواند از زاویه‌ای دیگر به مسائل نگاه کند تا اهداف را قاعده‌مند کرده و آنچه را که برای دستیابی به هدف لازم دارد را بیابد.
جمع بندی
مدل کوچینگ CLEAR برای افرادی با مسئولیت‌های مدیریتی بسیار مفید است. مدل CLEAR انعطاف‌پذیر بوده و برای ارتقا رشد بلند مدت و کوتاه مدت در مراجع و همچنین سبک کوچینگ خود کوچ، به دلیل وجود زیرساخت فیدبک گیری، کارکرد خوبی دارد.
